روشهای موبیلیزاسیون و منیپولیشن به‌عنوان روشهای اساسی درمانی درزمینهٔ فیزیوتراپی محسوب می‌شوند. این روش‌ها با استفاده از حرکات و فشارهای مختلف بر روی بافت‌های بدن، منجر به بهبود عملکرد مفاصل، بازسازی بافت‌های نرم و کاهش درد و التهاب می‌شوند. در این مقاله، قصد داریم به پرسش موبیلیزیشن و منیپولیشن چیست؟ پاسخ دهیم و اطلاعاتی را در این زمینه در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
اگر شما هم علاقه‌مند به آشنایی با روشهای مختلف فیزیوتراپی هستید، و قصد دارید دوره درمان خود را در بهترین کلینیک فیزیوتراپی، و زیر نظر یک پزشک متخصص و دارای مدرک دکترای حرفه‌ای فیزیوتراپی در ایران سپری کنید.
می‌توانید از طریق تکمیل فرم رزرو نوبت؛ فیزیوتراپیست ذاكر مشفق دکترای حرفه ای فیزیوتراپی در ایران با سال ها تجربه کار در کشور کانادا عضو انجمن فیزیوتراپی ایران و کانادا ارتباط برقرار کرده و از مشاوره و هماهنگی‌های لازم جهت مراجعه حضوری، بهره‌مند شوید. همچنین لازم به ذکر است که با رزرو نوبتبه صورت آنلاین؛ از ۱۰ درصد تخفیف خدمات درمانی هم برخوردار خواهید شد.
موبیلیزیشن چیست؟
موبیلیزاسیون به مجموعه‌ای از تکنیک‌های درمانی اشاره دارد که به‌منظور بهبود حرکت و عملکرد مفاصل، اسکلت و بافت‌های نرم بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، از تحریک ملایم و کنترل شده بر روی بافت‌ها و مفاصل استفاده می‌شود تا عملکرد آن‌هابهبود یابد و محدودیت‌های حرکتی کاهش یابند. موبیلیزاسیون می‌تواند با استفاده از وسایل و ابزارهای خاص و یا به‌صورت دستی صورت بگیرد.
تکنیک موبیلیزاسیون در دسته درمان‌های دستی فیزیوتراپی (انجام توسط دست) قرار می‌گیرد که توسط فیزیوتراپیست متخصص انجام می‌شود. هدف از انجام این تکنیک بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد در بیماری‌های اسکلتی عضلانی می‌باشد.
این تکنیک جز تکنیک‌های پرکاربرد در شکستگی‌ها می‌باشد. در این روش درمانی، فیزیوتراپیست با انجام حرکات پسیو (غیرفعال) حرکات مفصلی را بازسازی کرده و مانع محدودیت حرکتی می‌شود. موبیلیزیشن معمولاً با سرعت کم، کشش و نوسان انجام می‌شود. شدت انجام این تکنیک بر اساس دو عامل تحمل درد و وضعیت بیمار درجه‌بندی می‌شود.
منیپولیشن چیست؟
منیپولیشن یا تکنیک افزایش توانایی حرکتی مفصلی، یک نوع روش درمانی است که برای بهبود وضعیت و بازگشت حرکتی مفاصل بدن به کار می‌رود. در این روش، با استفاده از تکنیک‌های دستی یا مکانیکی، فشار و تحریک بر روی مفاصل و بافت‌های نرم آن‌هااعمال می‌شود. این فشارها و تحریکات، بهبود حرکتی مفصل را تسهیل می‌کنند و می‌توانند در کاهش درد، بهبود عملکرد مفصلی و تسکین التهاب مؤثر باشند. این تکنیکها باید توسط متخصصان مجرب و حرفه‌ای انجام شوند و در صورت لزوم، با سایر روشهای درمانی ترکیب گردند.
فواید موبیلیزیشن و منیپولیشن چیست؟
اثرات درمانی موبیلیزیشن و منیپولیشن در چند مورد زیر خلاصه می‌شود:
- کاهش خشکی مفصل
- بهبود عملکرد مفاصل و بافت‌های نرم
- افزایش انعطاف‌پذیری و قابلیت حرکت
- کمک در بازگشت به فعالیت‌های روزمره
- کاهش درد و التهاب
- افزایش دامنه حرکتی
- کاهش خطر آسیب دوباره
تفاوت‌های دو تکنیک موبیلیزیشن و منیپولیشن چیست؟
با توجه به تعریف موبیلیزیشن و منیپولیشن، این دو به نظر ممکن است در یک سطح مشابه قرار داشته باشند، اما واقعیت این است که چنین فرضیه‌ای درست نیست. اگر به طور ساده این دو را مقایسه کنیم، منیپولیشن به‌عنوان یک زیرمجموعه از موبیلیزیشن معرفی می‌شود.
درواقع نقطه تمایز اصلی این دو تکنیک در شدت کلی آن‌ها قابل خلاصه است. منیپولیشن به‌عنوان حالتی نهایی‌تر از موبیلیزیشن در نظر گرفته می‌شود. هر دو این تکنیکها ارزش و اهمیت بسیار بالایی در حوزه فیزیوتراپی دارند و باید به‌طور صحیح برای بیماران مختلف به‌کار گرفته شوند.
در چه مواقعی باید از تکنیک‌های موبیلیزیشن و منیپولیشن استفاده کرد؟
تشخیص لزوم استفاده از هرکدام از این تکنیک‌های فیزیوتراپی بر عهده فیزیوتراپیست است و بیمار نباید در این زمینه دخالتی داشته باشد. تنها متخصصین فیزیوتراپی قادر به تشخیص وضعیت بیمار هستند و می‌توانند تشخیص دهند که کدام از راه‌کارهای مذکور برای بهبود شرایط بیماران مناسب خواهند بود.
بهطورکلی، در مواردی همچون کمردرد، گردن درد و یا شکستگی مچ دست می‌توان از موبیلیزشن و همچنین منیپولیشن کمک گرفت. البته امروزه در حوزه‌های دیگری همچون درمان مشکل آرنج تنیس‌بازان و یا آرتروز نیز از این تکنیکها بهره برده می‌شود.
تکنیک‌های به کار رفته در موبیلیزیشن و منیپولیشن کدامند؟
فیزیوتراپیست‌ها بر اساس نیاز و وضعیت بیمار برنامه‌های درمانی مختلفی را ارائه می‌دهند. آن‌هااز تکنیک‌های گوناگون برای تسکین درد بیمار استفاده می‌کنند. برخی از مهم‌ترین تکنیک‌های مورد استفاده در این روش درمانی عبارتند از:
تکنیک تامپسون ترمینال پوینت
این تکنیک نرم و آهسته بوده و از میزهای مخصوصی که دارای بخش‌های مختلفی هستند، استفاده می‌شود. این میزها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در حین انجام منیپولیشن، بدن به پایین می‌افتد و مفصل به‌راحتی حرکت می‌کند. ممکن است بیمار در حین اجرای این تکنیک صداهایی مانند تقه از بدن خود بشنود که کاملاً طبیعی بوده و آسیبی به بدن وارد نخواهد کرد.
تکنیک تنوع یافته
در این تکنیک از حرکت‌های پرسرعت و در دامنه‌های محدودی استفاده می‌شود. این تکنیک بیشتر بر روی قسمت‌هایی از بدن اعمال می‌شود که دامنه حرکتی طبیعی خود را از دست داده‌اند. بدن بیمار در این تکنیک در موقعیت‌های مختلفی قرار می‌گیرد.
تکنیک گان استید
این تکنیک مشابه تکنیک تنوع یافته است. تفاوت آن‌هادر مراحل اجراست. به‌عنوان مثال، ممکن است در تکنیک گان استید از میزها و صندلی‌های مخصوص تنظیم گردن، میز سینه و زانو استفاده شود.
تکنیک موبیلیزیشن ستون فقرات
در این تکنیک، با انجام حرکت‌های بسیار آرام و ملایم نقاط آسیب‌دیده شناسایی و تقویت می‌شوند. این تکنیک به بهبود عملکرد مفاصل کمک می‌کند.
روش فعال‌کننده
در این تکنیک از دستگاه کوچکی به نام “فعال‌کننده” استفاده می‌شود. این دستگاه ضربه‌ای ملایم به اندام‌ها یا بخش‌های مهره‌ای ستون فقرات وارد می‌کند و در تنظیم هماهنگی سیستم عصبی و درمان انواع بیماری‌ها مانند سردرد و مشکلات کمری کاربرد دارد.
تکنیک اصلاحی
برای بازگرداندن هم‌ترازی طبیعی دیسک‌ها از این تکنیک استفاده می‌شود. بیمار در این حالت به پهلو دراز کشیده یا نشسته است.
چرا از تکنیک موبیلیزیشن استفاده می‌کنیم؟
همانطور که متوجه شدید، موبیلیزاسیون مفصل در کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و بهبود عملکرد کلی ناحیه مورد نظر مؤثر شناخته شده است. بااین‌حال، دلایل این مزایا به طور کامل درک نشده است. یکی از فرضیه‌های مطرح شده این است که اعمال موبیلیزیشن با برانگیختن واکنش شدید سیستم عصبی سمپاتیک شما (سیستمی که دمای بدن، درد و پاسخ استرس را تنظیم می‌کند) به طور موقت باعث کاهش درد می‌شود. سایر متخصصان معتقدند که این درمان باعث می‌شود تا اعصاب ناحیه آسیب‌دیده نسبت به فشارهای مکانیکی یا نیروهایی که معمولاً منجر به درد می‌شود، کمتر حساس شوند.
درجه‌بندی موبیلیزیشن و منیپولیشن
درجه‌بندی موبیلیزیشن بر اساس مقیاس میتلند به شرح زیر می‌باشد:
- درجه ۱: تحرک نوسانی ریتمیک با دامنه کوچک در محدوده اولیه حرکت و بدون درد
- درجه ۲: تحرک نوسانی ریتمیک با دامنه بزرگ در محدود میانی حرکت
- درجه ۳: تحرک نوسانی ریتمیک با دامنه بزرگ تا نقطه محدودیت در دامنه حرکت
- درجه ۴: تحرک نوسانی ریتمیک با دامنه کوچک در پایان دامنه حرکتی موجود
- درجه ۵ یا (منیپولیشن): حرکت سریع و ناگهانی با دامنه کوچک در انتهای محدوده حرکتی
معایب و عوارض جانبی منیپولیشن
منیپولیشن یک روش بی‌خطر با عوارض جانبی جزئی است که شامل سردرد، درد و ناراحتی خفیف موضعی می‌باشد. بااین‌حال، بعضی عوارض ممکن است در برخی افراد ظاهر شوند. از شایع‌ترین این عوارض می‌توان به فتق دیسک، آسیب ستون فقرات، شکستگی دنده‌ها یا مهره‌ها و غیره اشاره کرد. به همین دلیل، مهم است که برای انجام منیپولیشن به یک متخصص مجرب مراجعه نمایید.
جمع‌بندی
همانگونه که مستحضرید موبیلیزیشن و منیپولیشن، دو تکنیک مهم در فیزیوتراپی هستند که با هدف بهبود دامنه حرکتی، کاهش درد و افزایش عملکرد مفاصل به کار می‌روند. این روش‌ها با تحریک سیستم عصبی و بافت‌های آسیب‌دیده، نقش موثری در تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کنند. اگر به دنبال بهره‌مندی از این تکنیک‌های تخصصی هستید، مرکز فیزیوتراپی کیانپارس اهواز به مدیریت دکتر ذاکر مشفق، با ارائه خدمات حرفه‌ای و پیشرفته، آماده خدمت‌رسانی به شما عزیزان است. شما می‌توانید از تجربیات و دانش دکتر مشفق بهره بگیرید تا با روشهای مدرن فیزیوتراپی به سلامت کامل دست یابید. از این که تا انتهای مقاله موبیلیزیشن و منیپولیشن چیست؟ همراه ما بودید، از شما سروران متشکریم.
سؤالات متداول
- موبیلیزیشن چیست و چگونه عمل می‌کند؟
موبیلیزیشن یک تکنیک درمانی در فیزیوتراپی است که با استفاده از حرکات ملایم و کنترل شده بر روی مفاصل و بافت‌های نرم بدن، به بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک می‌کند. این روش با تحریک سیستم عصبی و بافت‌های آسیب‌دیده، به بازگرداندن عملکرد طبیعی بدن کمک می‌کند.
- چه افرادی می‌توانند از موبیلیزیشن و منیپولیشن بهره‌مند شوند؟
افرادی که دچار مشکلات اسکلتی عضلانی مانند درد کمر، گردن درد، آرتروز، آسیب‌های ورزشی و محدودیت‌های حرکتی هستند، می‌توانند از تکنیک‌های موبیلیزیشن و منیپولیشن بهره‌مند شوند. این روش‌ها تحت نظر فیزیوتراپیستهای مجرب انجام می‌شوند و برای بهبود وضعیت بیماران بسیار مؤثر هستند.
- آیا موبیلیزیشن و منیپولیشن عوارض جانبی دارند؟
موبیلیزیشن و منیپولیشن بهطورکلی ایمن هستند، اما ممکن است برخی از بیماران پس از جلسات درمانی دچار عوارضی مانند درد موضعی، سردرد یا سرگیجه شوند. این عوارض معمولاً موقتی بوده و به مرور زمان کاهش مییابند. مهم است که این تکنیکها توسط فیزیوتراپیستهای متخصص و مجرب انجام شوند.
فیزیوتراپی بعد از جراحی اندام‌هایی مانند زانو، شانه یا ران چه تفاوت‌ها و تمرینات‌ورزشی خاصی نسبت به فیزیوتراپی عمومی دارد؟
چگونه می‌توان از تکنیک‌های فیزیوتراپی در کمک به بیمارانی با این مرض در قسمت گردن و ستون فقرات گردنی هستند، بهره برد؟
چرا تمرینات‌ورزشی تعادلی در فیزیوتراپی بسیار مهم هستند؟
چگونه می‌توان تمرینات‌ورزشی فیزیوتراپی را به عنوان یک روش پیشگیری از اختلالات عضلانی و اسکلتی در ورزشکاران بهره برد و ب‌چه صورت این تمرینات‌ورزشی می‌توانند بهبودی عملکرد و پیشگیری از آسیب‌های ورزشی کمک کنند؟
آیا فیزیو تراپی می‌تواند در نقاحت بیمارانی با این مرض در قسمت پا و بخصوص انگشتان پا هستند موثر باشد؟
چگونه می‌توان از تمرینات‌ورزشی توانبخشی به عنوان یک ابزار برای پیشگیری از اختلالات عضلانی و اسکلتی در ورزشکاران بهره برد و ب‌چه صورت این تمرینات‌ورزشی می‌توانند بهبودی عملکرد و پیشگیری از آسیب‌های ورزشی کمک کنند؟