شواهد علمی بسیاری تأثیرات مثبت ورزش را تأیید کرده‌اند و هیچ شکی در مفیدبودن آن وجود ندارد. ورزش نه‌تنها نقش پیشگیرانه در برابر بیماری‌ها و آسیب‌ها دارد، بلکه میتواند در بهبود بیماران نیز مؤثر باشد.
تمرین درمانی شامل یک سری برنامههای تمرینی منظم و حرکات ورزشی خاص است که توسط متخصصان پزشکی ورزشی و بهمنظور پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها، حفظ سلامتی و آمادگی جسمانی افراد، بازیابی عملکرد بیماران و افراد آسیب‌دیده، کاهش علائم و همچنین کاهش نیاز به دارو در بیماری‌های مزمن، اصلاح اختلالات اسکلتی – عضلانی و از بین بردن دردهای ناشی از آنها استفاده میشود.
باید توجه داشت که تمرین درمانی باید متناسب با شرایط هر فرد و بیماری یا مشکل وی تنظیم شود و حتی در دو نفر با مشکل مشابه، ممکن است ورزش‌ها متفاوت باشند. انتخاب نوع درمان و تمرینات بر عهده پزشک متخصص است. در کلینیک فیزیوتراپی کیانپارس اهواز، تمرین درمانی با بهره‌گیری از جدیدترین علوم و تحت‌نظر پزشکان متخصص به بیماران ارائه میشود. همان‌طور که مستحضرید در این مطلب قصد داریم به سؤالات شما درمورد تمرین درمانی چیست؟ پاسخ دهیم.
هدف از تمرین درمانی چیست؟
در مرحله اول، تمرین درمانی با هدف کاهش التهاب، درد و سایر علائم آسیب در بیمار آغاز میشود. سپس، تمرینات برای دستیابی به دامنه حرکتی مطلوب، افزایش استقامت و پایداری عضلات، حفظ تعادل بدن و بازیابی قدرت بدنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌طورکلی، اهداف ورزش درمانی شامل موارد زیر است:
- کاهش اختلالات و عوارض ناشی از آسیب‌ها
- دستیابی به دامنه حرکتی بدون درد و عوارض در فعالیت‌های ساده و پیچیده
- جلوگیری از ناتوانی بدن در حرکت
- بهبود عملکرد فیزیکی
- حفظ سلامت جسمی
- افزایش تناسب اندام
فواید تمرین درمانی
در ادامه مطلب تمرین درمانی چیست؟ برخی از فواید این تمرینات را به‌صورت خلاصه برایتان بیان کرده‌ایم:
- افزایش استقامت و قدرت عضلات، بهبود تعادل و انعطافپذیری بدن
- کاهش تورم مفاصل و بافت‌های نرم
- بهبود و مدیریت درد بیماران و کاهش نیاز به مسکن‌ها
- جلوگیری از تحلیل عضلات (آتروفی)
- بهبود توانایی‌های حرکتی افراد
- پیشگیری از نیاز به جراحی
- مدیریت مشکلات پزشکی مرتبط با افزایش سن
- افزایش متابولیسم بدن و جریان خون
- افزایش تراکم استخوان‌ها
- تسریع ریکاوری پس از آسیب‌های ورزشی و غیرورزشی
- پیشگیری از سقوط در افراد مستعد مانند بیماران پارکینسونی
- بهبود وضعیت قلبی و ریوی
- بازیابی پس از سکته یا فلج حرکتی
تمرین درمانی برای چه بیماری‌هایی مفید است؟
همان‌طور که اشاره کردیم، تمرین درمانی در درمان بسیاری از آسیب‌های حرکتی مفید است. در بسیاری از موارد، با استفاده از تمرین درمانی و بهبود آسیب می‌توان از انجام جراحی خودداری کرد. این روش برای بیماری‌های زیر اثربخشی زیادی دارد:
کمردرد
بسیاری از کمردردها به دلیل خارج‌شدن بدن از حالت طبیعی و فشار زیاد به کمر ایجاد میشوند. تمرین درمانی میتواند در درمان این دردها بسیار مؤثر باشد. آسیب‌هایی مانند سیاتیک، فتق دیسک کمر، قوز پشت، خشکی و اسپاسم عضلات کمر با تمرین درمانی قابل‌درمان و پیشگیری هستند.
دردهای پا
دردهای پا ناشی از بیماری‌هایی مانند دررفتگی مچ پا، خار پاشنه، کشیدگی مینیسک زانو و آسیب‌های ناحیه ران و عضلات چهار سر ران هستند. در تمرین درمانی با تقویت عضلات پا به بهبود این آسیب‌ها کمک میشود. همچنین افرادی که به دلیل جراحی توانایی حرکت پایشان محدود شده است، با تمرین درمانی بهبود می‌یابند.
درد دست
دردهای ناحیه دست که از بازو تا انگشتان را شامل میشوند، معمولاً به دلیل فشار زیاد به عضلات و تاندون‌ها ایجاد میشوند. این فشار معمولاً منجر به التهاب بافت‌های تحت فشار میشود. با تمرین درمانی، گرفتگی و التهاب بخش‌های آسیب‌دیده برطرف شده و بر انعطاف، تعادل و تقویت عضلات تمرکز میشود. این روش برای بهبود بیماری‌هایی مانند تونل کارپال، تنیس البو، انگشت ماشه‌ای و… مفید است.
آسیب‌های ستون فقرات
ستون فقرات مهم‌ترین بخش حرکتی بدن است و بهعنوان ستون بدن شناخته میشود. در صورت بروز آسیب در این ناحیه، احتمال آسیب‌دیدن بقیه بخش‌های بدن نیز وجود دارد. با تمرین درمانی می‌توان با آسیب‌های ستون فقرات مقابله کرد. اهداف این روش شامل کاهش درد و التهاب، ارتقای وضعیت ستون فقرات، بازگرداندن مهره‌ها به جایگاه اصلی و اصلاح انحرافات ستون فقرات می‌باشد.
سایر آسیب‌ها
علاوه بر آسیب‌های شایع حرکتی، آسیب‌های ناحیه سروگردن، شانه‌ها، قفسه سینه و شکم نیز با تمرین درمانی قابل‌درمان هستند.
انواع حرکات تمرین درمانی
حرکات و ورزش‌های تمرین درمانی باتوجه‌به اهداف مشخص شده، انواع مختلفی دارند:
تمرینات کششی
تمرینات کششی برای افزایش انعطافپذیری عضلات تجویز میشوند و از ورزش‌های یوگا، پیلاتس و تای چی الهام گرفته میشوند.
تمرینات تقویتی
این تمرینات برای تقویت عضلات و مفاصل انجام میشوند و برای قبل و بعد از عمل جراحی بسیار مفید هستند. تمرینات تقویتی به سه دسته ایزوتونیک، ایزومتریک و ایزوکینتیک تقسیم میشوند و با وسایلی مانند توپ طبی، وزنه و دستگاه‌های سایبکس در دفعات کم اجرا میشوند.
تمرینات دامنه حرکتی
این تمرینات برای بازگرداندن دامنه حرکتی مفاصل و عضلات انجام میشوند و به سه دسته تقسیم میشوند:
- تمرینات فعال: توسط خود شخص یا دستگاه انجام میشود و بر روی یک مفصل خاص تمرکز دارد.
- تمرینات فعال کمکی: توسط شخص بیمار به همراه یک کمک‌کننده انجام میشود.
- تمرینات غیرفعال: توسط کمک‌کننده انجام میشود و برای بیمارانی که توان حرکت عضلات را ندارند استفاده میشود.
تمرینات استقامتی
این تمرینات گروهی از عضلات را درگیر می‌کنند و در مدت مشخص به افزایش استقامت آنها کمک می‌نمایند. ورزش‌هایی مانند دویدن، دوچرخه‌سواری و شنا از جمله این تمرینات هستند.
تمرینات تعادل
این تمرینات برای بهبود وضعیت بدن و کمک به تعادل بیشتر بدن تجویز میشوند.
جمع‌بندی
هنگامی که برای درمان یک آسیب حرکتی به فیزیوتراپ مراجعه می‌کنید، اگر فیزیوتراپ استفاده از تمرین درمانی را برای شما مناسب بداند، برنامه‌ای اختصاصی برای شما تهیه میکند. فیزیوتراپ ابتدا وضعیت فعلی و سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و بر اساس آن، برنامه تمرینی را تنظیم میکند. این تمرینات به‌صورت پیش‌رونده تنظیم میشوند و با پیشرفت بیمار، تغییر می‌کنند. همچنین، درمانگر در کنار بیمار حضور دارد و در انجام تمرینات کمک میکند. بخشی از تمرینات نیز به بیمار آموزش داده میشود تا بتواند آنها را در خانه انجام دهد.
در مرکز توانبخشی و فیزیوتراپی کیانپارس، با استفاده از تمرین درمانی انواع آسیب‌های حرکتی تحت‌نظر متخصصان مجرب و با استفاده از دانش روز دنیا درمان میشوند. تمرین درمانی معمولاً در کنار دیگر روش‌های درمانی استفاده میشود و میزان رضایت بیماران از این حرکات بسیار بالا است. امیدواریم که با مطالعه مطلب فوق به پرسش‌های خود در خصوص تمرین درمانی چیست؟ رسیده باشید.
سؤالات متداول
- تمرین درمانی چیست؟
تمرین درمانی یک روش توانبخشی است که از برنامههای تمرینی منظم و هدفمند برای بهبود عملکرد عضلات و مفاصل استفاده میکند. این تمرینات بهمنظور کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی، تقویت عضلات و بهبود تعادل و انعطافپذیری انجام میشوند. تمرین درمانی توسط فیزیوتراپها و متخصصین پزشکی ورزشی تجویز و نظارت میشود.
- آیا تمرین درمانی میتواند جایگزین جراحی شود؟
در بسیاری از موارد، تمرین درمانی میتواند بهعنوان جایگزینی برای جراحی عمل کند. این روش با تقویت عضلات و بهبود عملکرد مفاصل، میتواند نیاز به جراحی را کاهش دهد یا به تأخیر بیندازد. بااینحال، تصمیم نهایی باید توسط یک پزشک متخصص گرفته شود.
چطور می‌توان از تمرینات فیزیوتراپی در نقاحت بیمارانی با این مرض در قسمت دست و مچ و انگشتان هستند، بهره برد؟
چگونه می‌توان برنامههای فیزیوتراپی بعد از جراحی اندام‌ها را به نحوی تنظیم کرد که به تعداد جلسات معین بیماری منجر شود؟
چطور می‌توان از فیزیوتراپی در بهبود عملکرد و توانایی حرکتی افرادی که مشکل آسیب‌های عضلانی و اسکلتی هستند، بهره برد؟
چگونه می‌توان از روش‌های فیزیوتراپی برای تقویت عضلات پس از جراحی اندام‌ها بهره‌برد؟
فیزیوتراپی بعد از جراحی اندام‌ها چگونه به مدیریت درد پس از عمل کمک میکند و آیا این روش‌ها می‌توانند به جلوگیری از عوارض پس از جراحی کمک کنند؟
چگونه می‌توان تمرینات‌ورزشی فیزیوتراپی را در درمان مشکلات مفصلی مانند التهاب مفصلی و آرتروز به کار برد و به کمک کاهش درد و افزایش انعطاف پویایی مفاصلی شد؟