برونشکتازی(آسیب نایژه‌های ریه)

برونشکتازی یا آسیب‌دیدگی نایژه‌های ریه اختلالی است که باعث آسیب‌دیدگی و ضخیم شدن راه‌های هوایی ریه می‌شود. این آسیب‌دیدگی به باکتری‌ها و مخاط کمک می‌کند تا در ریه تجمع یافته و منجر به عفونت‌های مکرر و انسداد راه هوایی شوند. برونشکتازی یک وضعیت دائمی بوده که با گذشت زمان شدت می‌یابد و حتی گاهی اوقات می‌تواند برای بسیاری از افراد کشنده باشد. هیچ‌گونه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما برخی گزینه‌های درمانی می‌توانند تجمع مخاط را کاهش دهند و بیماری را تا حد زیادی کنترل کنند. بنابراین افراد مبتلا به برونشکتازی با مدیریت و پیگیری درمان می‌توانند یک زندگی عادی داشته باشند. در این مقاله قصد داریم به بررسی اختلال برونشکتازی یا آسیب دیدگی نایژه‌های ریه بپردازیم. برای یادگیری نحوه مدیریت و درمان این اختلال تا انتها مقاله ما را همراهی کنید.

اختلال برونشکتازی چیست؟

برونشکتازی یکی از انواع بیماری‌های ریوی بوده که باعث آسیب‌دیدگی دائمی لوله‌های برونشی ریه می‌شود. این اختلال با از بین بردن مجاری هوا و تجمع آلودگی در ریه‌ها، مسیر هوایی این عضو را مسدود کرده و سبب عفونت های مکرر می‌شود. در این بیماری راه‌های هوایی ریه نرم، زخم و گشاد می‌شوند. با بروز بیماری برونشکتازی دیواره‌های مسیر هوایی ریه به‌دلیل عفونت یا دیگر عوارض برونشکتازی دچار مشکل شده و امکان تخلیه مخاط وجود نخواهد داشت.

در نتیجه اختلالات ناشی از برونشکتازی، برونش‌ها با مخاط پر شده، جریان هوا دچار اختلال می‌شود و مشکلات تنفسی متعددی رخ خواهد داد. برونشکتازی دارای سه نوع اصلی استوانه‌ای، واریس و کیستیک است که براساس شکل حاصل از برونش‌ها دسته‌بندی می‌شوند. هریک از این سه نوع در سی‌تی‌اسکن ریه قابل‌مشاهده و تشخیص خواهند بود. توجه داشته باشید انواع مختلف برونشکتازی علائم مشابهی دارند؛ اما ازنظر شدت متفاوت خواهند بود. یکی از ویژگی‌های یکسان انواع برونشکتازی، بزرگ شدن لوله‌های تنفسی ریه‌ها محسوب می‌شود. معمولا علائم اولیه فرد مبتلا به برونشکتازی پس‌ از اینکه دچار عفونت می‌شود، افزایش یافته و عملکرد ریه‌ها را با اختلال مواجه خواهد کرد. بهترین مراکز پزشکی و سلامت، توان بخشی و فیزیوتراپی کیانپارس اهواز

ابتلا به برونشکتازی چه علائم و نشانه هایی دارد؟

سرفه مداوم یکی از نشانه‌های اصلی برونشکتازی است. به‌طورکلی علائم این اختلال ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا بروز پیدا کند. این علائم زمانی خود را نشان می‌دهند که خلط در سیستم تنفس ایجاد و باعث بروز برخی مشکلات شود. وجود باکتری‌های فراوان در مسیرهای هوایی باعث افزایش میزان خلط و تخریب راه‌های هوایی می‌شود. برخی دیگر از مهم‌ترین علائم و نشانه‌های ابتلا به برونشیکتازی شامل موارد زیر است.

• صداهای غیرطبیعی و خس‌خس تنفس
• کاهش وزن شدید
• عفونت‌های مکرر تنفسی
• وجود خون در سرفه
• سرفه مزمن و شدید
• درد قفسه سینه
• خستگی و ضعف
• تنگی نفس
• تغییر در ظاهر ناخن‌های دست‌ و پا
• خلط متراکم

علل بروز اختلال برونشکتازی

آسیب دیدگی نایژه‌های ریه زمانی رخ می‌دهد که طیف گسترده‌ای از عوامل همچون برخی بیماری‌ها و عفونت‌های مادرزادی منجر به آسیب این عضو شوند. به‌طورکلی برونشکتازی می‌تواند فیبروز سیستیک باشد که به آن برونشکتازی سیستیک گفته می‌شود و نوعی بیماری ارثی و ژنتیکی است که در فرآیند تولید طبیعی مخاط اختلال ایجاد می‌کند. نوع دیگر برونشکتازی غیر فیبروز سیستیک بوده که ارتباطی با نوع قبلی ندارد و شایع‌ترین علل بروز آن شامل موارد زیر می‌شود.

• بیماری‌های خود ایمنی
• اچ آی وی
• بیماری التهاب روده
• عفونت های ریوی مانند سیاه سرفه و سل
• بیماری انسداد مزمن ریوی
• عملکرد غیرطبیعی سیستم ایمنی
• کمبود آلفا 1 آنتی تریپسین
• آسپرژیلوزیس آلرژیک

ابتلا به اختلال برونشکتازی چگونه تشخیص داده می شود؟

هنگام مواجهه با علائم و نشانه‌هایی چون عفونت‌های مکرر ریه، سرفه مداوم و درد قفسه سینه به‌منظور تشخیص بیماری باید به پزشک متخصص مراجعه کنید؛ چراکه احتمال ابتلا به اختلال برونشکتازی وجود دارد. پزشک برای بررسی هرگونه صدا غیرطبیعی، خس‌خس و شواهدی مبنی‌بر انسداد مجرای هوایی، ریه شما را ارزیابی می‌کند. همچنین به‌منظور بررسی عفونت و کم‌خونی به یک آزمایش خون کامل نیاز خواهید داشت.

رادیوگرافی قفسه سینه و سی‌تی‌اسکن از ریه‌ها از رایج‌ترین روش‌های تشخیص بیماری برونشکتازی محسوب می‌شوند. در این روش‌ها بدون اینکه بیمار دردی احساس کند، ساختار قفسه سینه و مسیرهای هوایی ریه به‌طور کامل نشان داده می‌شود. همچنین سی‌تی‌اسکن می‌تواند محل آسیب ریه و میزان آن را نیز مشخص کند. پس‌ از تشخیص بیماری برونشکتازی با استفاده از روش‌های مخصوص، پزشک علت بروز بیماری را مشخص می‌کند تا بتواند از پیشروی و تشدید آن جلوگیری نماید. از دیگر روش‌های متداول برای تشخیص اختلال برونشکتازی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• آزمایش میزان ایموگلوبین
• آزمایش شمارش افتراقی کامل خون
• تست کشت خلط برای آزمایش باکتری، مایکرو باکتری و قارچ

بیماری برونشکتازی چگونه درمان می‌ شود؟

تشخیص و درمان به‌موقع بیماری برونشکتازی در پیشگیری از پیشرفت آن و ایجاد عوارض شدیدتر بسیار موثر خواهد بود. تسکین و درمان علائم ناشی از برونشکتازی می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. به‌همین منظور برای دستیابی به یک رویکرد درمانی صحیح باید با پزشک متخصص مشورت کنید. درمان برونشکتازی متناسب با علت و شدت بیماری متفاوت خواهد بود.

البته توجه داشته باشید که هیچ درمان قطعی برای برونشکتازی وجود ندارد؛ اما با استفاده از برخی راهکارها می‌توان به مدیریت شرایط و کاهش علائم آن کمک نمود. در واقع هدف اصلی از روش‌های درمانی این اختلال کنترل عفونت و ترشحات ناشی آن و آسیب‌دیدگی نایژه‌های ریه است. در ادامه به بررسی روش‌های متداول برای درمان اختلال برونشکتازی خواهیم پرداخت.

تغییر سبک زندگی

ایجاد تغییرات بخصوصی در سبک زندگی به همراه دیگر روش‌های درمانی، تاثیر قابل‌توجهی خواهد داشت. برخی از این تغییرات به پیشگیری از برونشکتازی نیز کمک می‌کنند. یکی از تغییراتی که می‌توانید در سبک زندگی خود ایجاد کنید، اجتناب از تحریک کننده‌های تنفسی است. محرک‌های تنفسی همچون سیگار، علائم برونشکتازی را تشدید می‌کنند. بنابراین به‌منظور جلوگیری از ابتلا به برونشکتازی یا پیشرفت آن، از آلودگی هوا و دود سیگار دوری کنید.

علاوه‌بر ترک سیگار و عدم حضور در محیط‌های آلوده توصیه می‌کنیم با ایجاد تغییر در مصرف مواد غذایی به‌اندازه کافی کالری دریافت کنید. برونشکتازی اشتها و میل به خوردن غذا را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. بنابراین با متخصص تغذیه درباره راه‌های مبارزه با این بیماری صحبت کنید تا برنامه غذایی متناسب با شما را در اختیارتان قرار دهد.

افزودن چربی‌های گیاهی مانند زیتون، نارگیل، آووکادو، مغزها و دانه‌ها سطح انرژی شما را افزایش می‌دهند. همچنین مصرف مواد غذایی با سطح آنتی‌اکسیدان بالا همچون انواع توت، مرکبات و سبزیجات با برگ‌های تیره سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کرده و به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند.

دارودرمانی

پزشک متناسب با شدت بیماری به تجویز داروهایی برای کنترل برونشکتازی اقدام می‌کند. معمولا آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت به‌صورت مداوم استفاده خواهند شد که به‌صورت داخل وریدی یا خوراکی و برای مدت زمان تعیین‌شده توسط پزشک تجویز خواهند شد. آنتی‌بیوتیک‌های استنشاقی نیز از دیگر مواردی است که پزشک معمولا در مواجهه با بیماران مبتلا به برونشکتازی تجویز می‌کند.

آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده برای درمان انواع عفونت‌های باکتریایی در درمان عفونت‌های ریوی مرتبط با برونشکتازی نیز کاربرد دارند. البته گاهی اوقات آنتی‌بیوتیک‌ها عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی ایجاد می‌کنند؛ اما با مصرف برخی از موادغذایی غنی از پروبیوتیک مانند ماست و کیمچی درطول دوره درمان می‌توانید این عوارض را به حداقل برسانید.

کورتیکواستروئیدهای استنشاقی نیز در درمان التهاب راه‌های هوایی که باعث خس‌خس سینه و آسم می‌شوند، نقش بسیار موثری دارد. برونکودیلاتورها از دیگر داروهای رایجی هستند که پزشک برای درمان برونشکتازی تجویز می‌کند. این دارو با بازکردن مسیرهای هوایی باعث تنفس آسان‌تر می‌شود.

فیزیوتراپی

تمرینات تنفسی و فیزیوتراپی پرطرفدارترین روش‌های درمانی هستند که در کنار استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه می‌شود. با استفاده از فیزیوتراپی می‌توان دفعات حملات برونشکتازی را تا حد قابل‌توجهی کاهش داد. همچنین علائم شما نیز با انجام تمرینات تنفسی فیزیوتراپی کاهش می‌یابد. فیزیوتراپی قفسه سینه باید توسط فیزیوتراپیست‌های حرفه‌ای و مجرب انجام شود. تکنیک‌های فیزیوتراپی برای خلاص شدن از خلط، بهبود کیفیت زندگی و بهبود عملکرد ریه موثر هستند. همچنین توان‌بخشی ریوی با استفاده از این روش‌ها کیفیت زندگی را تا حد مناسبی بهبود می‌بخشد.

در فیزیوتراپی قفسه سینه از تکنیک پرکاشن و ارتعاش قفسه سینه به‌منظور تحرک بیشتر و شل شدن ترشحات استفاده می‌شود. انجام این تکنیک به آسان‌تر شدن تخلیه ترشحات و مخاط از مجرای تنفسی کمک می‌کند.

تکنیک‌های مختلف فیزیوتراپی برای تخلیه راحت‌تر ترشحات کاربرد موثری دارند؛ اما توجه داشته باشید برای انجام فیزیوتراپی مربوط به اختلال برونشکتازی باید به مرکزی مراجعه کنید که از تجهیزات بروز دنیا و روش‌های درمانی مناسبی استفاده می‌کند. مجموعه تخصصی فیزیوتراپی کیانپارس بهترین کلینیک فیزیوتراپی در ایران و اهواز بوده که به درمان بیماران مبتلا به برونشکتازی می‌پردازد. بنابراین اگر به‌دلیل بروز آسیب‌دیدگی نایژه‌های ریه امکان حضور در محیط بیرون از خانه را ندارید، می‌توانید از خدمات فیزیوتراپی در منزل این مجموعه بهره بگیرید.

جراحی

اگر با خونریزی در ریه مواجه شدید یا برونشکتازی تنها یک قسمت از ریه را درگیر کرده باشد، ممکن است به عمل جراحی برای برداشتن ناحیه آسیب‌دیده نیاز داشته باشید. البته توجه کنید که عمل جراحی برونشکتازی برای تمام افراد توصیه نمی‌شود؛ چراکه ممکن است عوارض زیادی را برای بیمار به‌همراه داشته باشد. درواقع این روش برای افراد مبتلا به برونشکتازی به‌عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته خواهد شد. همچنین به‌منظور کاهش عوارض جانبی ناشی از این عمل توصیه می‌کنیم به انجام فیزیوتراپی بعد از جراحی قفسه سینه اقدام کنید.

چگونه می ‌توانیم از ابتلا به برونشکتازی جلوگیری کنیم؟

امروزه با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی همچنان علت دقیق آسیب‌دیدگی نایژه‌های ریه مشخص نشده است. بسیاری از افراد به‌دلیل ناهنجاری‌های ژنتیکی یا برخی بیماری‌ها دچار برونشکتازی می‌شوند. همچنین لازم به ذکر است حدود 50 درصد از مبتلایان این بیماری دارای برونشکتازی غیر فیبروز سیستیک هستند. برای پیشگیری از ابتلا به این اختلال توصیه می‌کنیم از مصرف سیگار پرهیز کنید. همچنین در معرض هوای آلوده قرار نگیرید و تا حد ممکن از ورود مواد شیمیایی و بخار پخت‌وپز به ریه‌ها جلوگیری نمایید. واکسیناسیون آنفولانزا، سیاه سرفه و سرخک از دیگر روش‌های متداول پیشگیری از بروز برونشکتازی محسوب می‌شوند.

سخن پایانی

برونشکتازی نوعی اختلال نه‌چندان شایع بوده که توانایی راه‌های هوایی را در تخلیه خلط به‌تدریج با مشکل مواجه می‌کند. زمانی‌که خلط تخلیه نشود، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم شده که باعث عفونت‌های مکرر و جدی ریوی و آسیب‌دیدگی نایژه های ریه می‌شود. با عفونت این ناحیه و آسیب‌دیدگی راه‌های هوایی، امکان ورود و خروج هوا از بین می‌رود و اکسیژن کافی به اندام‌های حیاتی نمی‌رسد. درنتیجه باعث نارسایی قلبی، از کار افتادن ریه‌ها و دیگر بیماری‌های جدی و غیرقابل جبران خواهد شد. اگر شما یا اطرافیانتان دچار بیماری برونشکتازی شده‌اید و به‌دنبال یک مجموعه فیزیوتراپی منصف و حرفه‌ای هستید، کلینیک تخصصی فیزیوتراپی کیانپارس انتخاب مناسبی برایتان خواهد بود. قیمت فیزیوتراپی در این مجموعه با توجه به اینکه با انواع بیمه‌ها طرف قرارداد است، برای شما بسیار مناسب خواهد بود. بنابراین بدون نگرانی از بابت هزینه‌ها می‌توانید نسبت‌به رزرو نوبت فیزیوتراپی اقدام کنید.

سوالات متداول

1- آیا درمان قطعی برای بیماری برونشیت تازی وجود دارد؟

درحال‌حاضر هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود نداشته و با استفاده از برخی راهکارهای درمانی گفته‌شده می‌توانید این بیماری را کنترل و مدیریت کنید. توجه داشته باشید که هرچه بیماری زودتر تشخیص داده شود، احتمال پیشرفت آن کاهش پیدا خواهد کرد.

2- علت اصلی ابتلا به اختلال برونشکتازی چیست؟

یکی از شایع‌ترین علل ابتلا به برونشکتازی، انسداد مزمن ریوی محسوب می‌شود که باعث مسدود شدن جریان هوا در ریه‌ها خواهد شد.

3- آیا بیماری برونشکتازی ارثی است؟

بیماری برونشکتازی فیبروز سیستیک یک اختلال ارثی و ژنتیکی بوده و درصورتی‌که هر دو والد دارای ژن معیوب باشند، این بیماری به فرزند نیز انتقال پیدا می‌کند.