مفصل لگن یکی از بزرگ‌ترین مفاصل موجود در بدن است که به‌دلیل برخورداری از پایداری ذاتی، دررفتگی در آن کم‌تر دیده می‌شود. ساختار این مفصل به‌گونه‌ای است که امکان تحمل وزن و انجام حرکات مختلف را دارد؛ اما در برخی موارد به‌دلیل عواملی همچون وارد شدن ضربه یا فشار شدید لگن دچار دررفتگی می‌شود. دررفتگی مفصل ران یکی از آسیب‌های کم‌تر شایع بوده که درنتیجه جراحات شدید رخ می‌دهد. سقوط از ارتفاع زیاد، تصادف اتومبیل، برخورد با وسایل نقلیه موتوری و در برخی موارد آسیب‌های ورزشی شدید می‌توانند ازجمله علل اصلی دررفتگی مفصل ران باشند. این دررفتگی درد شدیدی را در ران و لگن فرد ایجاد می‌کند. درصورتی‌که دررفتگی لگن به‌درستی درمان نشود، می‌تواند مشکلات جدی را برای فرد به‌همراه داشته باشند. بنابراین اگر دچار ضربه شدیدی شدید که منجر به درد شدید لگن، کشاله ران، زانو و ساق پا شود، باید فورا توسط پزشک متخصص معاینه شوید تا معاینات لازم انجام گیرد. در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی کامل عارضه دررفتگی لگن و روش‌های درمان آن بپردازیم؛ با ما همراه باشید.
در رفتگی لگن چیست؟
دررفتگی لگن جزو عارضه‌های بسیار دردناک محسوب می‌شود که می‌تواند باعث پارگی یا کشیدگی اعصاب، ماهیچه‌ها، رگ‌های خونی مجاور بافت‌های نرم و رباط‌ها شود. یکی از جدی‌ترین عوارض مرتبط با این نوع دررفتگی مرگ استخوان و آسیب عصب سیاتیک است. آسیب جدی به عصب سیاتیک می‌تواند دامنه حرکتی فرد را تا حد قابل‌توجهی محدود کند و حتی در موارد شدید منجر به فلج شدن بیمار می‌شود. البته توجه داشته باشید که دررفتگی لگن در بزرگسالان شایعه نبوده؛ چراکه این مفصل از ثبات بسیار بالایی برخوردار است. دررفتگی لگن انواع مختلفی دارد و در برخی از موارد بیمار با دررفتگی مفصل به سمت جلو یا به سمت عقب دچار این عارضه می‌شود.
انواع در رفتگی لگن
دررفتگی مفصل ران در اثر ضربه‌های شدید یا نیروی زیادی است که به آن وارد شده و سر استخوان ران یا فمور از حفره خود جابه‌جا می‌شود. معمولا در اثر این فشار یا ضربه، آسیب دیگری همچون شکستگی لگن نیز ممکن است رخ دهد. فراموش نکنید که در رفتگی لگن یکی از عارضه‌های بسیار جدی بوده و مراجعه به پزشک به‌منظور درمان فوری آن ضروری است. درنتیجه این دررفتگی، ساق پا در وضعیت غیرعادی قرار گرفته و به‌صورت چرخیده مشاهده می‌شود. همچنین در اغلب موارد ساقه پا کوتاه‌تر می‌شود. به‌طورکلی در رفتگی‌های لگن انواع مختلفی داشته که در ادامه به بررسی هریک از آنها خواهیم پرداخت.
دررفتگی مادرزادی
دررفتگی مادرزادی در اثر دیسپلازی مفصل ران رخ می‌دهد. این عارضه در بین نوزادان دختر شایع تر بوده و هنگام بدو تولد اتفاق می‌افتد. اگر دررفتگی مادرزادی درمان نشود و آسیب دوطرفه باشد، راه رفتن کودک مشابه اردک خواهد بود. همچنین اگر دررفتگی یک‌طرفه باشد و درمان نشود، کودک هنگام راه رفتن دچار لنگیدن می‌شود.
در رفتگی اکتسابی
در رفتگی اکتسابی مفصل لگن در بزرگسالان اتفاق می‌افتد. در این عارضه سر استخوان ران به سمت جلو یا به سمت عقب از حفره خارج می‌شود. به‌طورکلی دررفتگی اکتسابی براساس سه نوع زیر دسته‌بندی می‌شود.
دررفتگی قدامی: در این نوع عارضه استخوان ران از حفره خود به جلو لغزیده و لگن مقداری خم می‌شود. زانو و پا نیز به سمت بیرون چرخیده و از مرکز بدن فاصله می‌گیرند. دررفتگی قدامی ممکن است باعث آسیب دیدن شریان‌ها و اعصاب قسمت جلوی ران شود. همچنین این نوع دررفتگی می‌تواند پارگی سرخرگ جلوی ران را نیز به‌دنبال داشته باشد که درنتیجه بیمار احساس درد شدیدی در ناحیه لگن خواهد داشت.
- دررفتگی خلفی: دررفتگی خلفی نوعی از در رفتگی اکتسابی است در آن که استخوان ران از حفره خود به سمت عقب کشیده می‌شود. این دررفتگی درمیان بزرگسالان بسیار شایع‌تر است و باعث می‌شود که ساق پا در وضعیت ثابتی قرار گیرد. ران و زانو نیز در این عارضه به سمت مرکز بدن چرخیده می‌شوند.
- دررفتگی مرکزی: دررفتگی مرکزی در مقایسه با دیگر انواع در رفتگی بسیار نادر بوده و معمولا با شکستگی استابولوم همراه است. این دررفتگی برای بهبودی به عمل جراحی نیاز خواهد داشت.
علائم و نشانه های در رفتگی لگن
علائم و نشانه‌های دررفتگی لگن متناسب با سن، شدت دررفتگی و شرایط بدنی برای هر فرد متفاوت خواهد بود. به‌طورکلی دررفتگی مفصل لگن بسیار دردناک بوده و بیماران بعد از این عارضه معمولا قادر به حرکت دادن پای خود نیستند. همچنین بسیاری از افراد در صورت آسیب عصبی ممکن است هیچ احساسی در ناحیه لگن و مچ پا و زانو نداشته باشند. برخی دیگر از مهم‌ترین علائم دررفتگی لگن شامل موارد زیر است.
- درد شدید و متوقف ناشدنی بلافاصله بعد از وقوع آسیب و افزایش آن با انجام فعالیت
- عدم توانایی حرکت دادن پای آسیب دیده
- احساس بی‌حسی یا مورمور شدن اندام‌های مختلف بعد از آسیب سیاتیک و اعصاب دیگر
- صدا دادن مفصل هنگام جلو و عقب بردن پا
- ایجاد مشکل در راه رفتن و فشار زیاد به زانوها
- چرخش لگن به داخل، کوتاه به‌نظر رسیدن و نزدیک بودن آن به پای مقابل
در رفتگی لگن به چه دلیلی رخ می دهد؟
دلایل مختلفی می‌تواند باعث بروز دررفتگی لگن شود؛ اما زمانی شاهد این حادثه این اتفاق خواهیم بود که یک حادثه آسیب شدیدی را به لگن وارد کند. همچنین افرادی که در گذشته عمل جراحی تعویض مفصل لگن را انجام داده‌اند، بیشتر در معرض این عارضه خواهند بود. از مهم‌ترین علل دررفتگی مفصل لگن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
برخورد زانو با داشبورد یکی از دلایل شایع دررفتگی لگن است که برای پیشگیری از این عارضه باید از کمربند ایمنی استفاده کنید.
فعالیت مانند راگبی و فوتبال آمریکایی در ورزش‌هایی پربرخورد که افراد با زانو زمین می‌خورند یا به‌شدت با یکدیگر برخورد می‌کنند.
دررفتگی لگن رو به جلو هنگام پریدن و نداشتن فرودی مناسب در فعالیت‌های ورزشی همچون بسکتبال، ژیمناستیک و اسکی
دررفتگی مفصل لگن رو به جلو هنگامی‌که مفصل لگن خم باشد و نیروی زیادی به آن وارد شود.
عوارض در رفتگی لگن چیست؟
اگر بیمار بعد از دررفتگی لگن برای پیگیری درمان خود به پزشک متخصص مراجعه نکند، ممکن است این بیماری عواقب طولانی مدتی را برای او به‌همراه داشته باشد. توجه داشته باشید درصورتی‌که همزمان با دررفتگی، شکستگی‌های مرتبط با آن نیز برای فرد رخ دهد، عوارض آن دوچندان می‌شود. به‌صورت کلی مهم‌ترین عوارض دررفتگی مفصل لگن شامل موارد زیر است.
آسیب عصبی
در دررفتگی‌های خلفی زمانی‌که استخوان ران از حفره خارج می‌شود می‌تواند اعصاب مفصل ران خرد کند. توجه داشته باشید که عصب سیاتیک بیشتر از اعصاب دیگر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این عصب از کمر به سمت پشت پاها کشیده می‌شود و آسیب به آن ممکن است باعث ایجاد ضعف در ساق پا و تاثیر منفی بر توانایی حرکت عادی مچ پا، ساق پا و زانو شود. این آسیب در برخی از بیمارانی که دچار در رفتگی لگن شده‌اند، رخ می‌دهد؛ اما بهتر است بدانید که بسیاری از بیماران بعد از درمان دررفتگی لگن به بهبودی خواهند رسید.
استئوتکروز
زمانی‌که استخوان ران از حفره خارج شود، رگ‌های خونی پاره می‌شود. همچنین درصورتی‌که خونرسانی به استخوان قطع شود، استخوان دچار استئونکروز استخوان لگن یا سیاه شدگی سر استخوان خواهد شد. در چنین وضعیتی بیمار درد شدیدی را تجربه خواهد کرد که درنهایت منجر به تخریب مفصل ران و آرتریت لگن می‌شود.
آرتروز
هنگام دررفتگی لگن ممکن است غضروف محافظی که استخوان را در محل مفصل میان استخوان ران و لگن تحت پوشش قرار می‌دهد، آسیب ببیند. همین امر خطر ابتلا به آرتروز را افزایش خواهد داد. ابتلا به آرتروز ممکن است منجر به استفاده از روش‌های درمانی همچون جراحی تعویض کامل مفصل لگن شود.
نحوه تشخیص در رفتگی لگن
دررفتگی لگن یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود که بلافاصله بعد از بروز آسیب برای بیمار باید اقدامات پزشکی انجام گیرد. زمانی‌که تنها آسیب واردشده به بیمار، در رفتگی لگن باشد، جراح ارتوپد به‌راحتی می‌تواند با نگاه کردن و بررسی وضعیت پا آن را تشخیص دهد؛ اما گاهی اوقات دررفتگی مفصل ران همراه با صدماتی همچون شکستگی استخوان رخ می‌دهد. بنابراین پزشک به یک ارزیابی فیزیکی کامل نیاز خواهد داشت. این بررسی به‌منظور نشان‌دادن موقعیت دقیق شکستگی و استخوان‌های دررفته خواهد بود. پزشک همچنین متناسب با علائمی که بیمار دارد به‌دنبال عوارض مرتبط با دررفتگی همچون آسیب به شریان فمورال و عصب سیاتیک واقع در پشت لگن می‌پردازد. او برای بررسی‌های دقیق‌تر برخی از آزمایشات و عکس‌برداری‌های زیر را تجویز می‌کند که نتیجه آنها برای درمان بسیار موثر خواهد بود.
- رادیوگرافی که تصویر دقیقی را از مفاصل و استخوان‌ها در اختیار پزشک متخصص قرار می‌دهد. همچنین این آزمایش مواردی همچون دررفتگی لگن و دیگر آسیبها را نمایان می‌کند.
- سی‌تی‌اسکن جزئیات دقیقی از مفصل ران همچون شکستگی، دررفتگی و دیگر آسیبها را ارائه می‌کند.
روش های درمان در رفتگی لگن
روش‌های درمان دررفتگی لگن در بزرگسالان به‌طورکلی به دو حالت دسته‌بندی می‌شود. روش بدون جراحی و روش جراحی که هریک از آنها برای برخی از افراد با یک‌سری مشخصات مناسب خواهد بود. طبق تحقیقات و بررسی‌های انجام‌شده کسب بهترین نتایج وابسته به این است که جا انداختن مفصل تا 6 ساعت بعد از دررفتگی انجام شود؛ چراکه جا انداختن مفصل لگن در این زمان از بروز آسیب و عوارض دائمی پیشگیری می‌کند. دررفتگی لگن می‌تواند روند خونرسانی به پاها را تحت تاثیر قرار داده و به اعصاب مختلف آسیب وارد کند. بنابراین بعد از هرگونه ضربه و آسیب‌دیدگی و بروز درد در لگن به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص درست روش درمانی مناسبی را برای شما را انتخاب کند. در ادامه با دو روش درمانی در دررفتگی لگن آشنا می‌شوید.
درمان غیرجراحی دررفتگی لگن
اگر هیچ‌گونه عوارضی در ارتباط با دررفتگی لگن دیده نشود و شکستگی رخ نداده باشد، پزشک لگن را به محل اصلی خود بازمی‌گرداند و آن را جا می‌اندازد. در درمان غیرجراحی حدود 6 الی 10 هفته نمی‌توانید وزن خود روی پاها بیندازید. همچنین به شما توصیه می‌شود پس از بهبودی از قرار دادن پای آسیب‌دیده در موقعیت‌های خاص جلوگیری کنید. درحقیقت جا انداختن لگن یک درمان سنتی برای بهبود دررفتگی لگن محسوب می‌شود. البته در ابتدا یک داروی آرام‌بخش و بی‌حسی دریافت می‌کنید و سپس پزشک متخصص استخوان را به موقعیت اصلی خود بازمی‌گردد. توجه داشته باشید که برای بهبودی هر چه زودتر لازم است تمرینات فیزیوتراپی را بعد از آن ادامه دهید.
درمان جراحی دررفتگی لگن
هنگام دررفتگی لگن در مواردی که مشکلات دیگری همچون شکستگی همراه با دررفتگی لگن به وجود آید بیمار نیاز به عمل جراحی خواهد داشت. در این شرایط بیمار بیهوش شده و تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که لگن بعد از جا انداختن پایداری چندانی نداشته باشد و همزمان با دررفتگی، شکستگی نیز دیده شود. گاهی اوقات پاره شدن بافت نرم یا قطعات استخوانی مانع از بازگشت استخوان ران به داخل حفره خواهند شد. در چنین مواقعی انجام عمل جراحی به‌منظور برداشتن بافت‌های شل و قرارگیری استخوان‌ها به شکل صحیح توصیه می‌شود.
به‌طورکلی هدف از درمان جراحی برای بهبود دررفتگی این است که ثبات مفصل ران بازگردانده شود و غضروف‌ها در حالت صحیح خود قرار گیرند. به‌منظور انجام عمل جراحی پزشک یک برش بزرگ در ناحیه آسیب‌دیده ایجاد می‌کند تا جراحی دررفتگی لگن را آغاز نماید. توجه داشته باشید بسیاری از بیمارانی که دچار دررفتگی مفصل ران می‌شوند، درنهایت به جراحی تعویض مفصل لگن نیز احتیاج خواهند داشت. لازم به ذکر است فیزیوتراپی بعد از جراحی تعویض مفصل لگن به‌منظور بهبودی کامل امری ضروری خواهد بود. این جراحی به‌منظور تعویض توپ و سوکت مفصل ران آسیب‌دیده انجام می‌شود و یکی از متداول‌ترین جراحی‌های ارتوپدی است.
اهمیت انجام فیزیوتراپی بعد از دررفتگی لگن
در رفتگی لگن یکی از آسیب‌های جدی محسوب می‌شود که ممکن است که دامنه حرکتی بیمار و توانایی او را به‌طور کامل تحت تاثیر قرار دهد. پس از برگرداندن لگن به شرایط اولیه و کاهش درد بیمار انجام فعالیت‌ها و تمرینات فیزیوتراپی امری ضروری است. تاکید اصلی تمرینات فیزیوتراپی بر کاهش درد، پیشرفت در تحمل وزن، تقویت لگن، بهبود دامنه حرکتی و پایداری لگن خواهد بود. اگر به‌تازگی دچار دررفتگی لگن شده‌اید، به‌منظور انجام تمرینات و افزایش دامنه حرکتی برای بازیابی لگن و تقویت عضلات و رباط‌ها باید به بهترین کلینیک فیزیوتراپی در ایران و اهواز مراجعه کنید. انجام تمرینات تقویتی با تاثیر بر ساختار عضلانی لگن و افزایش قدرت کلی پا به بهبود هرچه زودتر شما کمک می‌کند. همچنین با پیگیری جلسات درمانی فیزیوتراپی وضعیت جسمانی شما در انجام فعالیت‌های روزمره همچون بالا رفتن از پله‌ها، وارد و خارج شدن از اتومبیل، زانو زدن، راه رفتن و… همچون گذشته بازمی‌گردد.
اگر می‌خواهید از انواع خدمات فیزیوتراپی همچون امواج مافوق صوت، تحریکات الکتریکی، گرما و سرمادرمانی، لیزر و… استفاده کنید، باید به یک مجموعه تخصصی فیزیوتراپی که از پیشرفته‌ترین روش‌ها و بروزترین تجهیزات استفاده می‌کند، مراجعه کنید. مرکز تخصصی فیزیوتراپی کیانپارس با بهره‌گیری از تمام این روش‌ها در درمان دررفتگی لگن به ایجاد استقلال برای بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند. علاوه‌بر تمام این موارد در مجموعه کیانپارس امکان دریافت خدمات فیزیوتراپی در منزل نیز وجود دارد. فیزیوتراپیست‌ها علاوه‌بر مراجعه به منزل، یک برنامه ورزشی که شامل تمرین‌های کششی، تقویتی و تثبیت‌کننده باشد، در اختیار شما قرار می‌دهند. با توجه به اینکه این مجموعه با انواع بیمه‌ها طرف قرارداد است، قیمت فیزیوتراپی کاملا منصفانه و مناسب خواهد بود تا بدون نگرانی از بابت هزینه‌ها به پیگیری درمان خود برای بازگشت سلامتتان بپردازید.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم اطلاعات کاملی را در ارتباط با دررفتگی لگن، علائم و علل بروز این عارضه در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. توجه داشته باشید که این مشکل یک وضعیت اورژانسی محسوب شده و نیاز به رسیدگی فوری خواهد داشت. بنابراین اگر شما یا یکی از اطرافیانتان دچار دررفتگی لگن شده‌اید، پیش از بروز هرگونه عوارض به‌منظور تشخیص و درمان‌های اولیه نزد پزشک متخصص مراجعه کنید. انجام فیزیوتراپی بعد از درمان‌های غیرجراحی یا حتی جراحی برای وضعیت بیمار بسیار مفید بوده و باعث پیشرفت در سطح فعالیت‌های روزمره می‌شود. اگر قصد رزرو نوبت فیزیوتراپی از مجموعه فیزیوتراپی کیانپارس را داشتید، تنها لازم است به وبسایت این مجموعه مراجعه و فرم مربوطه را پر کنید تا کارشناسان ما در سریع‌ترین زمان ممکن به‌منظور هماهنگی‌های لازم با شما ارتباط برقرار کنند.
سوالات متداول
1- چگونه می‌توانیم علائم و عوارض دررفتگی لگن را کاهش دهیم؟
معمولا بهبود دررفتگی لگن حدود 3 ماه زمان می‌برد؛ اما به‌منظور تسکین علائم این عارضه می‌توانید از عصا و واکر هنگام راه رفتن استفاده کنید. همچنین انجام تمرینات فیزیوتراپی به تقویت قوای عضلانی و افزایش دامنه حرکتی کمک می‌کند.
2- چگونه می‌توانیم از دررفتگی مجدد لگن در آینده جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از دررفتگی مجدد از نشستن بر روی صندلی‌های خود کوتاه خودداری نمایید. همچنین برای نشستن پشت شما باید کاملا صاف باشد و پاها را روی یکدیگر نیندازید. زمانی‌که دراز کشیده‌اید بالشتی را بین زانوهای خود قرار دهید تا زانوها پیچ نخورند و هنگام برداشتن اجسام از روی زمین خم نشوید. رعایت تمام این توصیه‌های مراقبتی از دررفتگی مجدد مفصل ران جلوگیری می‌کند.
3- در صورت عدم درمان دررفتگی لگن چه عوارضی برای بیمار ایجاد می‌شود؟
درصورتی‌که بیمار بعد از آغاز علائم و نشانه‌های دررفتگی به پزشک مراجعه نکند، ممکن است دچار آسیب‌های عصبی، استئونکروز و آرتروز لگن شود که برای بهبود تمام این موارد به جراحی نیاز خواهد داشت.
تمرینات‌ورزشی فیزیوتراپی چگونه می‌توانند بهبودی عملکرد افراد مبتلا به افتراق عضلاتی و مشکلات ستون فقری کمک کنند؟
چگونه تمرینات‌ورزشی تعادلی و توانبخشی می‌توانند در پیشگیری از آسیب‌های ورزشی و افتادن در سالمندان کمک کنند و ب‌چه صورت می‌توانند کیفیت زندگی آنها را ارتقا دهند؟
چگونه می‌توان از تمرینات‌ورزشی توانبخشی به عنوان روشی جهت پیشگیری از مشکلات عضلانی و اسکلتی در افراد با سن بالا بهره برد و ب‌چه صورت می‌توانند بهبودی کیفیت زندگی و افزایش استقامت جسمانی این افراد کمک کنند؟
آیا فیزیو تراپی می‌تواند در کمک به بهبود حالت عضلات و استخوان‌های افراد مسن و کاهش خطر از دست دادن تعادل آنها موثر باشد؟
چگونه می‌توان از تکنیک‌های فیزیوتراپی در نقاحت بیمارانی با این مرض در قسمت گردن و شانه و دست و آرنج و بازو و مچ و پاهای جلو و پشت و کمر و ستون فقرات پایین و سینه و کمر و فیزیوتراپی پاها و بازوها و ساق پا هستند، بهره برد؟
نقش تمرینات‌ورزشی توانبخشی در بهبود وضعیت عضلاتی و سیستم عصبی افراد با اختلالات توجه و بیش‌فعالی چیست؟