استئونکروز یا مرگ استخوان مفصل ران عارضه بسیار جدی و دردناکی است که در اثر اختلال در خونرسانی به سر استخوان فمور رخ می‌دهد. استئونکروز منجر به مرگ سلول‌ها و از بین رفتن دائمی آنها می‌شود. این عارضه معمولا در سر استخوان ران شایعه بوده و گاهی اوقات در مراحل اولیه ابتلا ممکن است هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد؛ اما با پیشرفت بیماری علائم استئونکروز استخوان لگن به‌تدریج بروز پیدا می‌کند. سلول‌هایی که به استئونکروز استخوان لگن دچار شده باشند، پس از مدتی استحکام اولیه خود را از دست داده و زمینه آسیب‌پذیر شدن سر فمور را فراهم می‌کنند. درنتیجه امکان شکستگی و حتی گسترش بیماری در نواحی اطراف نیز افزایش می‌یابد. معمولا روش درمان این بیماری متناسب با پیشرفت نکروز و علائم بیمار تعیین می‌شود؛ اما به‌طورکلی برای بسیاری از افراد انجام جراحی ضروری خواهد بود. اگر می‌خواهید با بیماری استئونکروز، نشانه‌ها و علل ایجاد آن آشنا شوید، تا انتها با ما همراه باشید.
استئونکروز استخوان لگن یا سیاه شدگی سر استخوان چیست؟
استئونکروز استخوان لگن یا سیاه شدگی سر استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به بافت استخوان ران مسدود شود. خون حامل اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز استخوان‌ها برای سالم ماندن و بازسازی بوده و بدون جریان خون سیستم اسکلتی بدن نمی‌تواند به بافت استخوانی جدید بپردازد. وقفه در خونرسانی به این بخش از استخوان باعث مرگ بافت استخوانی، شکستگی و فروپاشی استخوان می‌شود. توجه داشته باشید که بیماری استئونکروز ممکن است بر هر استخوانی تاثیر بگذارد؛ اما در استخوان‌های بلندی همچون ران و بازو بیشتر رخ می‌دهد. این اختلال ممکن است در سنین مختلف بروز پیدا کند؛ اما طبق تحقیقات انجام‌شده ابتلا به بیماری استئونکروز استخوان لگن در سنین 30 الی 60 سال افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است بروز این اختلال برای هر فردی می‌تواند مشکلات بسیاری را در درازمدت به وجود آورد و باعث ناتوانی دائمی شود.
استخوان لگن در اثر بیماری استئونکروز به‌طور کامل دچار مرگ شده و مقاومت، کارایی و استحکام خود را از دست می‌دهد. البته این استخوان در حالت عادی پیش از اینکه به استئونکروز مبتلا شود، به‌راحتی می‌تواند وزن بالاتنه را تحمل کند؛ اما این بیماری باعث از دست رفتن مقاومت و استحکام استخوان می‌شود و استخوان لگن دیگر توانایی سابق را نخواهد داشت. به‌این‌ترتیب استخوان لگن شروع به تغییر شکل کرده و به‌مرور زمان پهن می‌شود. همچنین با از دست دادن شکل گرد خود، دیگر نمی‌تواند وزن بالاتنه را تحمل کند. توجه داشته باشید که تشخیص زودهنگام این عارضه می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی در نتیجه درمان بیمار تاثیر داشته باشد. بنابراین با مشاهده علائم اولیه سریعا باید به پزشک متخصص برای معاینات لازم یا آزمایشات تخصصی مراجعه کنید.
چه عواملی در ایجاد استئونکروز استخوان لگن موثر هستند؟
اختلال در خونرسانی عامل اصلی استئونکروز استخوان لگن محسوب می‌شود. سر استخوان ران با ابتلا به این بیماری و عدم دریافت مواد مغذی کافی سیاه و متلاشی شده و به تدریج می‌میرد. در ادامه با برخی دیگر از عواملی که در ایجاد استئونکروز استخوان لگن موثر هستند آشنا می‌شوید.
مصرف الکل
مصرف مزمن و بیش از اندازه الکل می‌تواند باعث انسداد عروقی، کاهش خونرسانی، اختلال در سطح نرمال لیپیدهای سرم شده شود. در نتیجه تمام این موارد خونرسانی سر فمور با مشکل مواجه می‌شود.
دررفتگی
یکی از شایع‌ترین علل بروز استئونکروز استخوان لگن، دررفتگی سر استخوان فمور محسوب می‌شود. وقتی این استخوان دچار دررفتگی می‌شود، خونرسانی سر فمور با اختلال مواجه شده و استئونکروز استخوان لگن رخ می‌دهد. حدود 10 الی 25 درصد از مواردی که دچار دررفتگی می‌شوند، به استئونکروز استخوان مبتلا خواهند شد.
استروئید
مصرف طولانی‌مدت استروئیدها می‌تواند یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به استئونکروز استخوان لگن باشد. استئونکروز ایجادشده در اثر مصرف استروئیدها یکی از شایع‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری است. مصرف استروئیدها با افزایش میزان چربی داخل استخوانی، افزایش ریسک آمبولی چربی و ناهنجاری‌های ایجاد شده باعث بروز نکروز استخوان لگن می‌شود.
بروز آسیب ها
شکستگی و دررفتگی لگن باعث آسیب به عروق و ایجاد اختلال در خونرسانی به سر استخوان ران می‌شود. همین امر احتمال ابتلا به استئونکروز استخوان لگن یا سیاه شدگی سر استخوان را بطور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
ابتلا به برخی بیماری ها
ابتلا به برخی بیماری‌ها احتمال بروز استئونکروز استخوان لگن را افزایش می‌دهد. بیماری‌هایی همچون بیماری سیکل سل، گوشه، آمبولی شریانی، لوپوسم ترومبوز، کرون و واسکولیت ممکن است سیاه شدگی سر استخوان را به‌دنبال داشته باشند.
اصلی ترین نشانه های استئونکروز استخوان لگن
مهم‌ترین نشانه در بیماری استئونکروز استخوان لگن، دردناک بودن این ناحیه است که اغلب در قسمت جلوی ران و کشاله ران احساس می‌شود. البته توجه داشته باشید که در اوایل شروع بیماری این درد شدت کمی دارد؛ اما با گذشت زمان و فعالیت‌های بدنی شدید بروز یافته و بیشتر می‌شود. با رشد و افزایش شدت بیماری ممکن است بیمار حتی در فعالیت‌های روزانه مثل راه رفتن و ایستادن نیز دچار درد در ناحیه ران شود.
پیشرفت سیاه شدگی سر استخوان معمولا بین چند ماه تا یک‌سال طول می‌کشد و به‌طورکلی تشخیص این بیماری برای درمان در مراحل اولیه اهمیت زیادی دارد؛ چراکه وقتی بیماری به اوج وخامت برسد، فرد حتی در زمان استراحت نیز احساس درد شدیدی را در ناحیه ران و لگن یا حتی زانو خواهد داشت. با وخیم شدن و پیشروی بیماری، مفاصل بیمار به‌طور کامل خشک شده و دامنه حرکتی او به‌طور قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند که همین امر هنگام راه رفتن مشکلاتی را برای بیمار ایجاد می‌کند. با تغییر شکل سر استخوان ران، اندام تحتانی کوتاه شده و سبب لنگ زدن بیمار می‌شود. لازم به ذکر است اگر بیماری در مدت طولانی در بدن فرد باقی بماند و هیچ‌گونه درمانی انجام نشود، ران و عضلات لگن لاغر و ضعیف می‌شوند. بنابراین تشخیص زودهنگام استئونکروز استخوان لگن امری بسیار بااهمیت است و هرچه درمان سریع‌تر انجام شود نتایج بهتری کسب می‌شود.
سیاه شدگی سر استخوان چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص بیماری استئونکروز استخوان لگن، پزشک ابتدا از بیمار در ارتباط با نوع درد و محل درد سوالاتی می‌پرسد و سپس ناحیه موردنظر و حرکات بیمار را با دقت مورد بررسی قرار می‌دهد. بیماران مبتلا به نکروز استخوان لگن اغلب درد شدیدی را در ناحیه لگن احساس می‌کنند. در مراحل اولیه بیماری تنها سر استخوان ران درگیر شده و ممکن است بیمار دامنه حرکتی مناسبی داشته باشد؛ اما با گذشت زمان و پیشرفت بیماری سر استخوان ران متلاشی می‌شود. درنتیجه کاهش دامنه حرکتی و سفتی مفصل در مراحل بعدی بیماری بروز پیدا می‌کند. همچنین پزشک به‌منظور تشخیص درست و کسب اطمینان از روش‌های تصویربرداری زیر برای تشخیص سیاه شدگی سر استخوان استفاده می‌کند.
رادیوگرافی
تصویربرداری به روش رادیوگرافی تصاویری را از ساختارهای متراکم همچون استخوان ارائه می‌کند. این نوع تصویربرداری برای بررسی متلاشی شدن سر استخوان ران و شدت بیماری کاربرد دارد. نکروز معمولا به‌صورت یک ناحیه سه‌گوش در بخش جانبی سر استخوان ران و به رنگ مایل به سفید دیده می‌شود.
اسکن MRI
برخی از تغییرات اولیه استخوانی که در عکس رادیوگرافی قابل‌مشاهده نیستند، در اسکن MRI دیده می‌شوند. این روش برای ارزیابی شدت درگیری استخوان کاربرد داشته و نکروز اولیه‌ای که هنوز موجب بروز علایم نشده است را نشان می‌دهد.
چگونه فیزیوتراپی می‌تواند بهبودی عملکرد افراد مبتلا به مشکلات عضلانی و سیستم عصبی کمک کند و ب‌چه صورت می‌تواند به افزایش قدرت عضلات و توانایی حرکتی آنها کمک کند؟
چگونه می‌توان فیزیوتراپی را در مراحل بازگشت به ورزش بعد از آسیب‌های ورزشی موثر استفاده کرد؟
نقش فیزیوتراپی برای بهبودی فعالیت افرادی مبتلا به مشکلات مفصلی مانند آرتروز و آسیب‌های ورزشی چگونه‌است می‌تواند به کاهش درد و بهبود انعطاف پویایی مفاصلی کمک کند؟
چطور می‌توان از تکنیک‌های فیزیوتراپی در نقاحت بیمارانی با این مرض در قسمت دست و شکم و کمر هستند، بهره برد؟
نقش فیزیوتراپی در درمان آرتروز چیست؟
چطور می‌توان فیزیوتراپی را برای افراد مسن و کم توان استفاده کرد تا کمک کند تا عملکرد فیزیکی آنها بهتر شود؟